‘AAN HET ROER IN PLAATS VAN ALLES ZELF WILLEN DOEN’

2020 WHAT’S IN MY EYE? | 2021 HIER KUN JE NIET OMHEEN | 2021 CIRCLE OF LIES | 2022 THE MIDNIGHT SPECIAL | 2023 DREAM BABY SCREAM | 2023 HAAR OP JE TANDEN | 2024 KOM JE?

Lieke van der Vegt: “Toen ik in het laatste jaar van de Toneelacademie Maastricht zat, mocht ik mijn plan voor de performance-installatie WHAT’S IN MY EYE? pitchen bij VIA ZUID. Ik vond het heel spannend, want het was het allereerste gesprek dat ik voerde met een externe partner. Gelukkig zag VIA ZUID potentie in mijn idee. Ondanks dat de uitvoering in coronatijd een uitdaging was, gaf dat veel vertrouwen.

Ik zoom met mijn werk graag in op wat we normaal gesproken niet zien of wat ons niet opvalt. Meestal start ik daarbij vanuit een technische vorm, zoals bij WHAT’S IN MY EYE? de camera obscura. Ik hou ook van op locatie werken en happenings creëren. Voor HIER KUN JE NIET OMHEEN, mijn eerste zelfstandig opgezette productie na mijn afstuderen, waren mijn zus Anne en ik een maand lang aan het werk in en rond leegstaande winkelpanden in Heerlen en Zwolle. Zo werden voorbijgangers nieuwsgierig naar de voorstelling en het uiteindelijke publiek was veel gevarieerder dan normaal gesproken in het theater. Door het dagdagelijkse uit te vergroten, werden mensen zich bewust van hoe we naar elkaar kijken of elkaar juist helemaal niet zien.

Na HIER KUN JE NIET OMHEEN werkte ik met Laila Claessen aan haar afstudeervoorstelling CIRCLE OF LIES en daarna maakten we samen met Just van Bommel de uitverkochte spektakelproducties THE MIDNIGHT SPECIAL en DREAM BABY SCREAM. Als collectief vulden Just, Laila en ik elkaar mooi aan.

Met HAAR OP JE TANDEN, de afstudeervoorstelling van mijn zus Anne voor de regieopleiding van de Toneelacademie Maastricht, doken we in de wereld van heksen. Uiteindelijk ging het ook over onszelf, over vrijgevochten vrouwen die opvallen of erbuiten vallen en dat als een kracht proberen te zien. De samenwerking tussen Anne en mij voelt altijd veilig en ontspannen. Het verschil is dat zij start vanuit een intrinsieke, inhoudelijke urgentie en ik vanuit experimenten met een vorm, net als een uitvinder.

Ik vind het belangrijk om mijn solowerk te maken in en vanuit mijn woonplaats Zwolle. Ik voel me hier heel vrij en welkom. Zwolse theaters heeft me vanaf het begin onder hun vleugels genomen, wat hielp om een netwerk op te bouwen. En sinds anderhalf jaar bestaat makershuis VAKTOR, waar ik ook een traject heb doorlopen. Ik hoor in Zwolle meestal ‘ja, doen!’ in plaats van ‘we moeten even kijken of er plek is en geld’. Daar word ik heel gelukkig van. En ik ben blij dat VIA ZUID me steunde, waardoor we een soort Zuid-Oost-as rondom mijn ontwikkeling konden maken.

KOM JE? voelt als het hoogtepunt van mijn traject bij VIA ZUID. Alsof ik hiermee een serieuze punt heb gezet en heb laten zien wat performance kan zijn. Het begon met een raam in mijn atelier en de vraag wat er gebeurt als je jezelf daarachter aanbiedt. Door de associatie met sekswerk ben ik op zoek gegaan naar iemand die zichzelf in werkelijkheid ook aanbiedt. Want bij mij geldt: hoe echter, hoe beter. Zo vond ik sekswerker Lola. Ik ben bij haar thuis en op haar werkplek geweest, heb haar vriend, familie en klanten ontmoet, haar verhalen aangehoord en haar spullen bekeken. In de voorstelling stonden we allebei achter het raam en draaide het om de ontmoeting tussen haar en mij. Voor mij zal een publiek misschien applaudisseren, maar wie ziet haar rol in de maatschappij? Ik wilde haar dat podium geven. KOM JE?heeft een feministische boodschap, maar is ook een uitnodiging om op een andere manier naar elkaar en elkaars geheimen te kijken. Daarnaast heb ik volop geëxperimenteerd met technische mogelijkheden, zoals piepgeluiden van de ramen om erotische scènes na te bootsen en projecties met raamcondensors.

Wat mijn traject bij VIA ZUID me sterk heeft geleerd, is dat ik dingen uit handen moet geven. In het begin deed ik alles zelf: het lichtplan, het geluidsontwerp, het acteren, het schrijven en de PR. Ik voelde me soms één grote maakmachine die honderd ballen in de lucht moest houden. Zodra je ondersteund wordt, niet alleen financieel maar ook met advies, kom je erachter dat je idee wordt opgetild als je een team van mensen om je heen hebt. Knutselen vind ik nog steeds leuk, maar als ik dat overlaat aan iemand die gespecialiseerd is in licht, geluid of kostuums wordt het een ronder geheel. Ik vind het nu heerlijk om aan het roer te staan en de mensen waar ik mee werk mee te nemen in mijn enthousiasme.

VIA ZUID heeft mij geleerd om te professionaliseren en met partners te praten over geld bijvoorbeeld. Ik kon altijd bellen als ik iets niet begreep of advies nodig had. Ook vond ik het heel fijn dat ik jaarlijks een nieuw plan moest schrijven met daarin mijn ontwikkelpunten op artistiek, zakelijk en publicitair gebied.

Op al die vlakken ben ik gegroeid. Ik weet nu hoe ik zelfstandig maak, wie ik daarvoor nodig heb en hoe ik dat zakelijk aanpak. Artistiek twijfel ik minder en ga ik er gewoon voor. Dat komt mede door de duwtjes die VIA ZUID me heeft gegeven

De afgelopen jaren waren VIA ZUID en Zwolse theaters mijn rotsen in de branding, maar nu heb ik zin in de volgende stap: loskomen van mijn positie als startende maker en me zelfstandig vestigen. Mijn zus Anne en ik zijn van plan een eigen stichting op te zetten in Zwolle. We willen een gevestigd huis worden en solo én gezamenlijk projecten gaan doen. Of dat lukt? Ik heb in elk geval geleerd dat het bijna altijd goed uitpakt als je je dromen hardop uitspreekt.”

Keimpe de Jong en Mirjam Reyneveld, Zwolse theaters: “De samenwerking met Lieke begon met een korte residentie bij Werkplaats Zwolse theaters. Die liep meteen positief uit de hand. Daarna hebben we Lieke een werkplek gegeven op de zolder van Schouwburg Odeon, samen met twee andere makers. Lieke was al snel de spin in het web.

De relatie met Lieke heeft zich opgebouwd in steeds langere trajecten, met KOM JE? als finale. Nu is ze klaar om uit het veilige nest te vliegen. Ze heeft belangrijke stappen gezet in haar ontwikkeling en haar manier van werken. De grootste groei is dat ze niet meer alles zelf wil doen, maar de juiste mensen weet te vinden. Haar kracht ligt in het artistieke concept. Ze heeft ook geleerd anderen in een vroeger stadium toe te laten in het maakproces. Op een gegeven moment stond er regelmatig ‘intern showtje Lieke’ in onze agenda’s.

Het belangrijkste dat Liekes werk toevoegt aan Zwolle is lef. Ze laat je echt anders kijken naar bepaalde onderwerpen en durft haar werk op ongewone plekken te laten zien. Bovendien is ze niet bang om mensen te benaderen. Ze is ondernemend, heeft haar zaakjes voor elkaar en kan nieuwe plannen goed aan de man brengen. We hebben veel vertrouwen in haar toekomstige productiehuis in Zwolle. Het is goed om zo’n sprekende maker in de stad te hebben.”

Dit interview werd begin 2024 gehouden door Maaike Frencken als terugblik op de periode dat Lieke maker was bij VIA ZUID. Het verscheen ook in ons jaarverslag 2023.