Toen hij acht was, speelde Cor Langerak bij het Noord Nederlands Toneel het kind van Medea. “Sindsdien wilde ik acteur worden. Toen ik auditie deed op de Toneelacademie Maastricht, bleek echter dat ze me meer als performer dan als acteur zagen. Ik ontdekte daarna zelf ook dat ik maken heel leuk vind. Vooral filosofisch-technologische kwesties en artificiële intelligentie (AI) fascineren mij enorm. De coronaperiode zorgde ervoor dat ik opeens ook veel tijd had om mij daarin te verdiepen.”

Op 23 maart gaat in de Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch Cor’s afstudeerproductie Op een gegeven moment in première (coproductie Festival Cement en VIA ZUID). Hierin genereert een zelflerend AI-systeem telkens een nieuwe voorstellingstekst, die live wordt opgevoerd door vier acteurs. De AI is getraind op zo’n 800 Nederlandse toneelteksten uit De Nieuwe Toneelbibliotheek. Cor: “Iedere keer schrijft de AI een volledig nieuwe tekst. Het is een beetje zoals tien boeken lezen en dan één tekst schrijven die daarop is geïnspireerd. De teksten zijn dusdanig nieuw en origineel dat je ze niet kunt herleiden. Ik ben echt verbaasd over de artistieke waarde ervan.”

Live keuzes
“Samen met twee masterstudenten AI heb ik het model getraind, zodat het bijvoorbeeld herkent wat het verschil is tussen een komedie en een tragedie en hoe het begin van een toneelstuk er uitziet. Omdat alle gegenereerde teksten maar één keer worden opgevoerd, valt er niet echt iets te repeteren. Met de acteurs – twee gepensioneerde en twee (bijna) afgestudeerde – heb ik wel codes afgesproken over hoe we omgaan met bijvoorbeeld de rolverdeling en de regieaanwijzingen van de AI.

Op het podium staan tv-schermen waarop de teksten verschijnen. De acteurs en het publiek kunnen die live lezen. Het leuke is dat je daardoor als publiek ziet hoe een acteur ergens voor kiest en wat die keuze gaat betekenen. Het bizarre is dat het soms lijkt alsof het stuk door het AI-model is geschreven met een soort bewustzijn over het concept. Dat is ook waar ik naar op zoek ben: toevalligheden die samen betekenis creëren.”

Shakespeare
Met zijn voorstelling refereert Cor aan het Elizabethiaanse theater uit de tijd van Shakespeare, waarin meestal niet vooraf gerepeteerd werd, onder andere omdat auteursrecht nog niet bestond en een toneeltekst beschermd bleef wanneer niet iedereen de volledige tekst bezat. Cor: “Dat gegeven vind ik ontzettend interessant. Sinds mijn twaalfde ben ik ook een enorme fan van Shakespeare. Mijn vader en ik hebben er een sport van gemaakt om zoveel mogelijk originele en bewerkte Shakespeare-voorstellingen te bekijken. We zijn al eens op één dag op en neer gegaan voor een voorstelling in het Globe Theatre in Londen. Daar ervoer ik pas echt wat theater is.

De hyper-reële ervaring van tijd en aanwezigheid is voor mij de kracht van theater. Ik hoop ook dat het publiek van mijn voorstelling zich gaat afvragen wie nu de kunstenaar is: de AI, de acteurs, ik als regisseur of misschien wel de toeschouwer zelf?”

Tickets voor Op een gegeven moment: www.festivalcement.nl/programma/cor-langerak-321

maart 2022